Help, ik wil een stuurbrevet! (Belgische editie)

‘Help, ik wil een stuurbrevet’! (Belgische editie)

Nieuw in de reeks: Help, ik …! is een artikel rond de processie van het Belgische stuurbrevet.
Aan alle Nederlandse lezers: Sorry, maar het stuurbrevet in België halen was lastig genoeg, ik ga het niet in Nederland overdoen.

Hoe het begint…

Je kent het wel… je tikt tegen de 45 jaar en je verlangt naar een boot om te gaan vissen (of om te zeilen, of om vrouwen te versieren, …) en plots ben je 46 jaar en besef je dat Corona al je plannen om je vaarbewijs ‘easy en cheap’ in Nederland te halen in de war heeft gestuurd… Dan halen we het maar in België! onder het excuus van #buylocal

Motivatie:

Eerst en vooral heb je motivatie nodig, dan tijd en geld en goesting (‘zin’ voor de Nederlanders).

De motivatie was er al langer: bucketlist, 45 jaar, zin om vanuit een boot te vissen. Enkel de ‘moetivatie’ ontbrak nog. Want wat zet je over de drempel om er uiteindelijk echt voor te gaan? Voor mij wat het verlies van een kennis van ongeveer dezelfde leeftijd. Plots was het afgelopen. En daar sta je dan, met je plannen en uitstelgedrag.
Dezelfde week kocht ik een bootje – letterlijk, een bootJE – eigenlijk meer een voorgevormde vijver die je ook als ligbadje kan gebruiken of een drijvende badkuip. Hoe dan ook, ik had een boot voor mijn 50ste.

Waar ik de boot ging zetten, hoe ik hem zou transporteren, waar ik ermee zou gaan varen, waren onbelangrijke vragen. Ik had een boot: bucketlist CHECK!

Pioner 8 mini, 2.40m lang, 1.37m breed.
Grootse plannen had ik met dat ding: Minn Kota Endura Max 55 LBS, Garmin Striker Vivid 7CV, 12V semi tractie batterij van 105Ah. En dan ga je met dat ding in het water. drijfvermogen 180kg. Even tellen… ik 120kg (toen naar boven afgerond met kleren en schoenen aan), batterij 24kg, elektromotor 11kg, Fishfinder 800g, batterij voor fishfinder 1.2kg, visgerief… Enfin, als ik geïnstalleerd in mijn vsiboot zat, stond die in plané voor ik de motor opzette. De noodzaak voor een echte boot drong zich op en die kwam er ook. Hoe de aankoop en inschrijving verloopt, komt in ‘Help, ik kocht een boot!’.

Maar goed, de nieuwe boot is er en dus de noodzaak om een stuurbrevet te halen ook, want met dit ‘schip’ ga ik echt niet onder de 20km/u blijven varen. Bovendien geeft een stuurbrevet je vrijheid om op meer plekken te varen en ‘t was tijd om eens een ‘diplomaatje’ te halen.

Het stuurbrevet

In België heb je het beperkt stuurbrevet en het algemeen stuurbrevet. Voor Nederland: Vaarbewijs I en II.
Om het algemeen stuurbrevet (IC = Inland and Coastal Waters) te behalen, moet je slagen voor een beperkt stuurbrevet (I = Inland Waters) en voor een een aanvullend algemeen stuurbrevet (Coastal Waters). Daarna moet je nog een praktisch examen afleggen voor Motor (M = Motorized Carft ) of Zeil (S = Sailing Craft). En voor zover ik weet moet je Zeil altijd combineren met Motor.

Als roofvisser op zoet water in België of Nederland kom je eigenlijk ruim toe met het beperkt stuurbrevet motor (IM). Ben je een Rockefeller, wil je op zee varen en/of nog meer vrouwen imponeren, kan je ook een algemeen stuurbrevet halen (ICM of ICMS). Uiteraard stopt het daar niet, je kan nog voor Yachtman en Yachtman-navigator gaan, maar dat houd ik voor mijn pensioen of voor als ik EuroMillions gewonnen heb (dan kan ik me waarschijnlijk ook een schipper betalen en komt het er toch niet van).

Goed, het beperkt stuurbrevet dus.
Eerst ‘moetivatie’ creëren door een deadline opstellen. Via de FOD Mobiliteit twee theorie-examens vastgelegd: beperkt en aanvullend. Waarom twee? Omdat je niet direct moet betalen en als je niet betaalt, wordt je examen geannuleerd. Strategisch een week tussen beide examens ingepland om studeertijd te spreiden. Sommige vissers doen beide examens op één dag, dat kan.

Moetivatie: CHECK!

Studeren en theoretisch examen

De mogelijkheden: zelfstudie met een boek (zoals in de tijd van mijn auto- en motorijbewijs), online filmpjes, online en live lessen, niet studeren en veel gokken op juiste antwoorden. Gierig (zuinig) als ik ben ging ik op zoek naar de goedkoopste oplossing (uiteindelijk was het goedkoper om naar Nederland te gaan, meer later daarover). Ik vergeleek enkele aanbieders van opleidingen en kwam uiteindelijk bij ‘De Vaarschool’ uit. Niet dat de andere geen goede kandidaten waren, maar 1) positieve ervaringen van andere bevriende vissers, 2) nabijheid, het praktijkexamen was quasi achter de hoek.

De Vaarschool biedt vele mogelijkheden aan om jouw beperkt stuurbrevet te halen. Om heel hun aanbod te bestuderen, raad ik je aan om naar hun website te gaan.
Ik koos voor het online-lessenpakket (79 euro) en het ‘silver’ boekenpakket (theorieboek en vraagbaak aan 35 euro) en betaalde hiervoor 114 euro + 5 euro verzendingskost.
Het online-lessenpakket was onmiddellijk beschikbaar, gewoon nog even een account aanmaken, instructies volgen en BAM, voor ik het wist zal ik tot 02u ‘s nachts filmpjes te bekijken. Het opsturen van de boeken duurde iets langer dan ik gewoon ben van online shoppen maar goed, binnen de week lagen de boeken op mijn nachtkastje.

Voor wie het (nog) niet weet, ik heb een full-time job in het Vlaamse onderwijs en leren en leerstrategieën zijn me niet onbekend. Na het bekijken van de filmpjes en het doornemen van het boek maakte ik een samenvatting die bij mijn eigen leerstijl werkt. Na een week sloeg de verveling toe, want ik kon pas anderhalve maand later mijn examens afleggen. De week voor het examen kwam de noodzaak om te leren terug op. Voor 10 euro bestelde ik de online examen- en leerstofsimulator voor het stuurbrevet van de Vaarschool en ging met de oefenvragen aan de slag. Helemaal mijn ding zo bleek! Als ik het opnieuw moest doen, zou ik enkel de boeken en de examen- en leerstofsimulator nemen omdat dit het beste bij mijn leerstijl past. Een extra weetje: de online examen- en leerstofsimulator bevat ook de oefenvragen voor het aanvullend stuurbrevet. Twee voor de prijs van één, dacht ik.

Het examen voor het beperkt stuurbrevet ging als vanzelf, hoewel ik het bij enkele vragen toch benauwd kreeg. De examenvragen rond EHBO kon ik niet uit de leerstof halen en sommige vragen zijn zo dubieus gesteld dat de Onderwijsinspectie ze een negatief advies zou geven. Maar omdat het examen voor het beperkt stuurbrevet zo vlot verliep, heb ik dezelfde dag besloten om mijn examengeld voor het aanvullend stuurbrevet te betalen. Een weekje studeren op navigatie, licht en dagmerken en reglementen voor zeevaart en ook de buit voor het aanvullend stuurbrevet was binnen. Ik moet wel toegeven dat dit niet zo vlot ging. De stoere gedachte om ook ineens Yachtman te halen was plots voorbij.

Beperkt + aanvullend = algemeen stuurbrevet.
Als ik slaag voor mijn praktijkexamen, kan ik langs binnen- en kustwateren varen om vrouwen te imponeren en mag ik zelfs op de Middellandse zee pronken met mij ‘skipper-skills’. Maar ik besef ook wel dat mijn boot niet geschikt ik voor op het zoute water en dat ik geen geld heb om een tweede boot te kopen en dat de kans klein is dat ik op de Middellandse zee ga pronken met een gehuurde Bayliner. Maar de buit is bijna binnen.

Het praktijkexamen

In Nederland moest dit nog niet. In België is het verplicht.
Voor mij was het van het begin duidelijk dat praktijklessen een investering zijn in jouw veiligheid en die van anderen. Bovendien was het prijsverschil tussen een dag les en examen (195 euro) te verwaarlozen met enkel een praktijkexamen (150 euro). All-in dus.

Om 8u30 aan de watersportlaan in Viersel, op ongeveer 12.5 km van mij deur. Easy, zelfs voor iemand die zo moeilijk uit zijn bed geraakt als ik.
Aangekomen aan de trailerlift mochten we direct de handen uit de mouwen steken. De boot – een sportieve RIB met 225pk – lag nog op de trailer. Ik mocht de trailerlift bedienen en daar werd ik gelukkig niet moe van… Toen de boot in het water lag, kregen we de briefing. De spelregels worden uitgelegd: de veiligheidsprocedures worden formeel doorgenomen, het verloop van de dag wordt toegelicht en de aandachtspunten van het examen worden kenbaar gemaakt. Daarna met z’n allen de boot in en richting sluis. Alles, maar dan ook echt alles wordt haarfijn uitgelegd. Als ik de helft vergeten ben, weet ik nog altijd tien keer meer als voordien.

Voor het nemen van de sluis krijgt iedereen een taak. De schipper kijkt erop toe dat iedereen die precies uitvoert. En ook tijdens het nemen van de sluis worden alle facetten van het op- en afschutten toegelicht. Voor we het goed en wel beseften voeren we door de sluisdeur stroomafwaarts het Netekanaal op voor de basismanoeuvres. De schipper doet voor, de cursisten voeren de instructies uit. Elke manoeuvre drie keer, en een vierde keer als het echt nodig is. Met 5 cursisten én één schipper is dat dus elke manoeuvre 18 keer. Saai, zou je denken, maar de tijd vliegt als je plezier hebt (en met een boot varen in 100% fun and happiness).

Voor het opschutten moeten we even wachten op de sluiswachter… tijd om de belangrijkste knopen te leren. Opeens ontdekte ik het nut van mijn jarenlange scoutservaring: mastworp, paalsteek, … easy!

Na het opschutten kwam het aanmeren aan bod en dan merk je wat stroming en wind zijn en wat deze met je boot doen. Het is helemaal niet zo eenvoudig om je boot exact aan de vierde meerpaal te laten aanmeren. Gelukkig moest het niet exact zijn, want anders dan met een auto beweegt jouw ‘baanvak’ de hele tijd. Mikken op meerpaal 4 en te weinig bijsturen en gas geven, doet je aan meerpaal 7 uitkomen. Maar ook hier veel uitleg en vakkundige bijsturingen van de schipper. En na 18 keer aanmeren aan meerpaal 4 (of daar ergens in de buurt) was het tijd voor een middagpauze.

Tijd voor actie!!!

Middagmaal opgegeten, sanitaire stop, handen wassen en weer de boot in.
Voor de volgende oefeningen moesten we naar de snelvaartzone (en dat ging snel met 225pk): noodstop, MOB en basisbesturing bij hoge snelheid.
Eigenlijk logisch dat je eerst de noodstop oefent voor je aan de hoge snelheidsoefeningen begint. De noodstop-oefening gaf me veel vertrouwen in de manier waarop een boot reageert. In tegenstelling tot de noodstop-oefening met een motorfiets op een nat wegdek, is de noodstop met een boot easy! Zo’n ding ‘remt’ quasi vanzelf als je de gas terugneemt en slippen doet een boot ook niet echt. Hiermee bedoel ik niet dat je gekke toeren moet gaan uithalen, maar remmen gaat zo goed als vanzelf.

Tijd voor MOB of ‘man-over-boord’- manoeuvre.

Hoe gaat het tewerk: Je maakt snelheid, één van je medecursisten gooit een afgedankte Baywatch-boei in het water en roept ‘man over boord’. Je voert een noodstop uit, keert de boot en duidt een helper aan om de baywatch-boei uit het water te scheppen. Je vaart naar het slachtoffer en zegt langs welke zijde (stuurboord of bakboord) hij/zij het slachtoffer uit het water moet halen. Je bepaalt je koers, neemt gas af en draait net voor het aan de boei bent. Aangezien er weinig wind was, hoefden we daar geen rekening me te houden en moesten we niet nodeloos toertjes draaien. Easier said than done, want net voor je bij het slachtoffer komt, verdwijnt die uit je zicht en je afgaan op de instructies van je buddy. Maar eind goed al goed, geen enkele boei is verdronken tijdens de 18 MOB’s.

en dan… de kers op de taart: basisbesturing aan hoge snelheid.

De instructeur legt uit wat we gaan doen, zet de gas open en stuift over het water om tegen hoge snelheid bochtenwerk (een 8-vorm) uit te voeren en vervolgens een noodstop te maken. Iedereen is terug alert en popelt om aan het roer te staan. Over de snelheid moesten we ons geen zorgen maken, de instructeur weet wat de boot aankan en zegt aan welke snelheid je de bocht mag inzetten. Nadien blijf je tegen deze snelheid de lus afwerken tot aan je noodstop. Plots weet je weer helemaal waarvoor je een stuurbrevet wou halen, want vissen is leuk, maar met een redelijke snelheid naar je visplek varen kan minstens even leuk zijn.

Einde van de dag

We keren terug naar de trailerlift en iedereen herneemt de taak waarmee hij/zij de dag begonnen is. Moe maar voldaan bedien ik de trailerlift. De boot wordt uit het water gehaald, proper gemaakt en vastgegespt. Alles is vlot verlopen en niemand moet zich zorgen maken over het resultaat. En inderdaad, de volgende dag krijg ik de mail met een succesvolle evaluatie van mijn praktijkdag en -examen. We sluiten de dag af met een pint en praten nog even na voor iedereen huiswaarts keert.

De buit is binnen en eens de Belgische administratie rond is, krijg ik mijn algemeen stuurbrevet in de bus. Nog enkel een ICC aanvragen (wat in België bijkomend en niet gratis is).